Εγκεφαλικά κύματα και συντονισμός με τη χρήση ήχων

Ο εγκέφαλός μας είναι μια ηλεκτροχημική μηχανή, δηλαδή μέσω χημικών αντιδράσεων που πραγματοποιούνται μέσα στα κύτταρα, παράγονται ηλεκτρικά φορτία, τα οποία μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ των νευρώνων. Με πιο απλά λόγια, ο εγκέφαλός μας λειτουργεί με ηλεκτρισμό. Το ηλεκτρικό ρεύμα έχει την ιδιότητα να παράγει στο χώρο γύρω του ηλεκτρικό πεδίο και να εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικά κύματα, όπως ακριβώς κάνει και κάθε άλλη ηλεκτρική συσκευή. 

Τα ρεύματα στον εγκέφαλό μας είναι πολύ μικρά συγκριτικά με αυτά των απλών ηλεκτρικών συσκευών που έχουμε στα σπίτια μας, όμως ο συνδυασμός εκατομμυρίων νευρώνων που στέλνουν σήματα ταυτόχρονα, παράγει ένα αρκετά μεγάλο ποσό ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο, το οποίο μπορεί να ανιχνευθεί χρησιμοποιώντας ιατρικό εξοπλισμό. 

Η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου δεν είναι σταθερή κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, αλλά διαφέρει, ανάλογα με τις δραστηριότητές μας, από τον ύπνο μέχρι την πλήρη εγρήγορση. Έτσι εκπέμπει διαφορετικές συχνότητες όταν κοιμόμαστε, διαφορετικές όταν χαλαρώνουμε ακούγοντας μουσική και άλλες όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε ένα κείμενο που διαβάζουμε. Οι συχνότητες αυτές χωρίζονται σε πέντε μεγάλες κατηγορίες, τα κύματα Άλφα, Βήτα, Γάμμα, Θήτα και Δέλτα.

Οι συχνότητες των κυμάτων Άλφα κυμαίνονται μεταξύ 8 και 13 Hz και χαρακτηρίζουν μια χαλαρή κατάσταση του εγκεφάλου, χωρίς την επεξεργασία πολλών πληροφοριών. Κύματα Άλφα εκπέμπονται όταν χαλαρώνουμε και ονειροπολούμε, λίγο πριν τον ύπνο και μόλις έχουμε ξυπνήσει, όταν διαλογιζόμαστε ή κάνουμε θεραπεία ρέικι. Η άλφα είναι μια κατάσταση που επιτρέπει στη φαντασία μας να είναι πιο ζωηρή και δημιουργική και στο νου μας να είναι πιο ανοιχτός σε καινούριες ιδέες για τον εαυτό μας .

Τα κύματα Βήτα κυμαίνονται από τα 13 ως τα 30 περίπου Hz και αντιστοιχούν στην κανονική κατάσταση εγρήγορσης του εγκεφάλου. Αυτή είναι η κατάσταση που βρισκόμαστε στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, όπου έχουμε πλήρη συνείδηση και ετοιμότητα για σωματική ή νοητική δράση. 

Οι εγκεφαλικές συχνότητες μεταξύ 30 και 70 Hz ονομάζονται κύματα Γάμμα. Είναι οι υψηλότερες συχνότητες και σχετίζονται με το σχηματισμό ιδεών, τη λειτουργία της γλώσσας και την επεξεργασία της μνήμης. Νευροεπιστήμονες πιστεύουν ότι όταν λειτουργούμε σε κύματα Γάμμα, ο εγκέφαλος είναι σε θέση να συνδέσει πληροφορίες από όλα τα μέρη του. Χαμηλή δραστηριότητα κυμάτων Γάμμα έχει συνδεθεί με μαθησιακές δυσκολίες και κακή μνήμη. Τα κύματα Γάμμα εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου και επανέρχονται όταν ξυπνήσουμε.

Τα κύματα Θήτα αντιστοιχούν στην κατάσταση βαθειάς χαλάρωσης ή ελαφρύ ύπνου και έχουν συχνότητες μεταξύ 4 και 8 Hz. Η κατάσταση Θήτα είναι πολύ δεκτική για τον εγκέφαλο καθώς δυσκολεύεται να διακρίνει μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, γι'αυτο είναι κατάλληλη για αυτοΰπνωση με χρήση βεβαιώσεων και υποβολών.

Οι πιο χαμηλές συχνότητες της εγκεφαλικής λειτουργίας είναι τα κύματα Δέλτα, τα οποία κυμαίνονται από 1 ως 4 Hz και αντιστοιχούν στον βαθύ, χωρίς όνειρα ύπνο. Στην κατάσταση αυτή το σώμα μας αποθεραπεύεται και επαναρυθμίζει τα βιολογικά του ρολόγια. Η Δέλτα είναι μια κατάσταση πλήρους ασυνειδητότητας, χωρίς αισθήσεις ή συναισθήματα.

Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό σε αυτό το σημείο, είναι ότι όλοι μας κατά τη διάρκεια της ημέρας μας διερχόμαστε από αυτές τις καταστάσεις, κυρίως ακούσια, ανταποκρινόμενοι στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος ή στην απουσία τους. Φυσικά όλοι μας έχουμε παρατηρήσει ότι ακούγοντας απαλή μουσική, στην οποία κυριαρχούν χαμηλές ηχητικές συχνότητες, μετά από λίγη ώρα χαλαρώνουμε και αρχίζουμε την ονειροπόληση. Αντίθετα, ακούγοντας πιο γρήγορους ρυθμούς, βιώνουμε μια κατάσταση εγρήγορσης και έχουμε την τάση να κινούμαστε ή να χορεύουμε. 

Η μουσική, και γενικότερα οι ήχοι, επιδρούν καταλυτικά στην ψυχοσύνθεση μας, συντονίζοντας τα εγκεφαλικά μας κύματα με τις δικές τους συχνότητες. Ο εγκέφαλος, εκτός από πομπός κυμάτων, είναι κυρίως δέκτης ερεθισμάτων, τα οποία είναι επίσης κυματικής φύσης. Ο συντονισμός λοιπόν του εγκεφάλου με αυτά τα εξωγενή κύματα, τον κάνει να λειτουργεί στις ίδιες ή παραπλήσιες συχνότητες με αυτά, αλλάζοντας τη διάθεση μας, ή ενισχύοντας κάποιες ικανότητες μας, όπως για παράδειγμα τη συγκέντρωση ή την αφομοίωση πληροφοριών. 

Μπορούμε λοιπόν, αντί να αφήνουμε τους ήχους να αλλάζουν τη νοητική μας κατάσταση τυχαία, ανάλογα με το τι παίζει το ραδιόφωνο ή ακούγεται από το περιβάλλον, να τους χρησιμοποιούμε ώστε να αλλάζουμε εμείς τη νοητική μας κατάσταση κατά το δοκούν. Ένας εύκολος τρόπος είναι να επιλέγουμε την κατάλληλη μουσική, ανάλογα με το αν θέλουμε να χαλαρώσουμε ή να είμαστε συγκεντρωμένοι και σε εγρήγορση. 

Για αυτούς που θέλουν να πετύχουν το μέγιστο αποτέλεσμα, υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένοι ήχοι, με ακριβείς συχνότητες, ώστε ο συντονισμός των εγκεφαλικών μας κυμάτων να γίνεται στην κατάλληλη περιοχή συχνοτήτων. Αυτοί οι ήχοι λέγονται αμφιωτικοί ή διωτικοί τόνοι (binaural beats). Χρησιμοποιώντας ακουστικά, διοχετεύεται στο κάθε αυτί ένας ήχος διαφορετικής συχνότητας, που μαζί και οι δυο δημιουργούν ένα διακρότημα που έχει συχνότητα, τη διαφορά των δυο συχνοτήτων. Για παράδειγμα αν στο ένα αυτί ο ήχος έχει συχνότητα 505Hz και στο άλλο 495Hz, το διακρότημα στο οποίο συντονιζόμαστε είναι 10Hz και αντιστοιχεί σε κύματα Άλφα. Ένας τέτοιος αμφιωτκός ήχος μας βοηθάει να χαλαρώσουμε. Μπορείτε να αναζητήσετε τέτοιους ήχους και στο YouTube, με τον όρο binaural beats. Προτιμείστε ήχους που είναι κρυμμένοι μέσα σε μουσική, καθώς είναι πιο ευχάριστοι από τους σκέτους. Αν κατά τη χρήση τους νιώσετε κάποια ναυτία ή ζάλη, καλύτερα να διακόψετε τη χρήση τους.