Η μυστική επικοινωνία των φυτών

Η ιδέα ότι τα φυτά είναι ικανά να αναπτύξουν συναισθήματα καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1848, όταν ο Δρ Gustav Theodor Fechner , ένας γερμανός πειραματικός ψυχολόγος, πρότεινε ότι τα φυτά έχουν συναισθήματα και ότι είναι δυνατόν να προωθηθεί η ανάπτυξη και η υγεία τους μέσω της συζήτησης, της προσοχής και της αγάπης προς αυτά.

Το 1900 ο ινδός επιστήμονας Τζαγκάντις Μπόζε (Jagadish Chandra Bose), από τη Βεγγάλη, άρχισε να διεξάγει πειράματα σε φυτά με σκοπό να αποδείξει την παραπάνω θεωρία. Ο Μπόζε υποστήριξε ότι κάθε φυτό και κάθε μέρος ενός φυτού φαίνεται να έχει ένα ευαίσθητο νευρικό σύστημα που ανταποκρίνεται με ενα σπασμό, κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπο με κάποιο ερέθισμα, όπως ακριβώς οι μύες ενός ζώου. Επιπλέον ο Μπόζε διαπίστωσε ότι τα φυτά αναπτύσσονται πιο γρήγορα μέσα σε ευχάριστη μουσική και πιο αργά μέσα σε δυνατούς θορύβους. Αναλύοντας τη φύση και τις μεταβολές του δυναμικού της κυτταρικής μεμβράνης των φυτικών κυττάρων, υπό διαφορετικές συνθήκες, ισχυρίστηκε επίσης ότι τα φυτά μπορούν να αισθάνονται τον πόνο, να κατανοήσουν τη στοργή, την αγάπη κλπ. Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν ένα φυτό αντιμετωπίζεται με προσοχή και στοργή δίνει μια διαφορετική δόνηση σε σύγκριση με ένα φυτό που έχει υποβληθεί σε βασανιστήρια.

Ο θεατρικός συγγραφέας George Bernard Shaw, ο οποίος ήταν χορτοφάγος, ταράχτηκε έντονα όταν, ως επισκέπτης στο εργαστήριο του Μπόζε, παρακολούθησε μια επίδειξη, στην οποία ένα λάχανο είχε σπασμούς καθώς βραζόταν. 

Ο Μπόζε επίσης βρήκε ότι η αντίδραση ενός φυτού σε διάφορα δηλητήρια και μέταλλα ήταν ακριβώς η ίδια με εκείνη των ζώων.

Επηρεασμένος από τα πειράματα του Μπόζε, ο Κληβ Μπάκστερ, ένας ειδικός στις ανακρίσεις, υπάλληλος της CIA, ξεκίνησε τη δική του έρευνα πάνω στην επικοινωνία των φυτών , τη δεκαετία του 1960. Το ενδιαφέρον του άρχισε το Φεβρουάριο του 1966, όταν σε κάποιο διάλειμμα του προσπάθησε να μετρήσει την ταχύτητα με την οποία ανέβαινε το νερό από τη ρίζα ως τα φύλλα του φυτού που υπήρχε στο γραφείο του. Για αυτό το πείραμα χρησιμοποίησε τον πολύγραφο (ή αλλιώς ανιχνευτή ψεύδους) που χρησιμοποιούσε στη δουλειά του. Επειδή ο πολύγραφος μπορούσε να μετρήσει μικρές διαφορές στις ηλεκτρικές αντιστάσεις του δέρματος στον άνθρωπο (γαλβανική αντίδραση), σκέφτηκε ότι αντίστοιχα και στο φυτό, όταν το νερό θα έφτανε στα φύλλα του, θα μπορούσε να πάρει κάποιο ηλεκτρικό σήμα, υπολογίζοντας με τον τρόπο αυτό το χρόνο ανόδου του νερού. Ο πολύγραφος αντί για κάποια χωρίς ιδιαίτερη σημασία ηλεκτρικά σήματα, κατέγραψε αντιδράσεις που έμοιαζαν με αυτές των ανθρώπων.

Στη συνέχεια ο Μπάκστερ δοκίμασε διάφορα σενάρια καταγράφοντας τις αντιδράσεις των φυτών στον πολύγραφο του. Στα αποτελέσματα διακρίνονταν ξεκάθαρα φυτά αγχωμένα και φοβισμένα όταν κάποιος απειλούσε ότι θα τους έκανε κακό, φυτά χαρούμενα όταν κάποιος τα αγαπούσε ή όταν άκουγαν μουσική και γενικότερα φυτά που μπορούσαν να νιώσουν ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων. Σε ένα άλλο πείραμα όπου ο Μπάκστερ μελετούσε τις αντιδράσεις φυτών, ενώ σε ένα άλλο δωμάτιο κάποιος έριχνε ζωντανές γαρίδες σε βραστό νερό, ανακάλυψε ότι τα φυτά ένιωθαν πόνο και θλίψη, ακριβώς τη στιγμή που κάποια γαρίδα έβρισκε τραγικό θάνατο. Έτσι συμπέρανε ότι τα φυτά διαθέτουν τηλεπαθητικές δυνάμεις και ανήκουν σε ένα δίκτυο επικοινωνίας που απλώνεται ανάμεσα σε όλες τις ζωντανές οντότητες, είτε ανήκουν στη χλωρίδα είτε στην πανίδα. Μάλιστα εκτελώντας συγκεκριμένα πειράματα έδειξε ότι η απόσταση δεν παίζει κανένα ρόλο για το «παγκόσμιο» αυτό δίκτυο επικοινωνίας.

Υποστήριξε ότι τα φυτά μπορούν να αντιληφθούν τις ανθρώπινες προθέσεις και ότι ακόμα και άσχετες με αυτά, ανθρώπινες σκέψεις και συναισθήματα, μπορούσαν να προκαλέσουν αντιδράσεις, που καταγράφονταν στον πολύγραφο. Η θεωρία της αντίδρασης των φυτών σε ανθρώπινες σκέψεις και προθέσεις, ονομάστηκε «πρωτογενής αντίληψη» (Primary Perception) και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό International Journal of Parapsychology το 1968.

Ελεγχόμενα πειράματα που έχουν προσπαθήσει να αναπαράγουν τα ευρήματα του Backster έχουν αποτύχει και η θεωρία δεν έγινε αποδεκτή, δεδομένου ότι δεν ακολούθησε την επιστημονική μέθοδο. Κατά την 141η ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, το τμήμα για τη βιολογία, βρήκε τον ισχυρισμό της πρωτογενούς αντίληψης ανυπόστατο. Τα αποτελέσματα φαίνονταν να είναι τυχαία, και η επαναληψιμότητά τους εξακολουθούσε να αποτελεί πρόβλημα, για τους ανθρώπους που προσπάθησαν να εκτελέσουν τα πειράματα του, ακόμα και δεκαετίες αργότερα που τα επιστημονικά όργανα έγιναν πολύ πιο ακριβή από έναν πολύγραφο. Οι πολύγραφοι του Backster μπορεί να αντιδρούσαν σε στατικό ηλεκτρισμό, στην υγρασία της ατμόσφαιρας ή σε κάποια άλλα τυχαία γεγονότα. Οι βιολόγοι γνωρίζοντας ότι τα φυτά έχουν κυτταρικά τοιχώματα κυτταρίνης, αλλά δε διαθέτουν αισθητήρια όργανα, απέκλεισαν τη δυνατότητα των φυτών να αναπτύξουν συνείδηση​​.

Η εργασία του Μπάκστερ έγινε δημοφιλής και επέστησε την προσοχή της κοινής γνώμης τη δεκαετία του 1970, επειδή τα ευρήματα του ήταν παρόμοια με τις πεποιθήσεις των ινδουιστών, βουδιστών και διάφορων new age ομάδων. Γράφτηκαν αρκετά βιβλία για το θέμα της επικοινωνίας των φυτών και ο ίδιος έδωσε αρκετές διαλέξεις και συνεντεύξεις, αλλά η θεωρία του πότε δεν έγινε δεκτή από την ακαδημαϊκή κοινότητα, ούτε μπόρεσε να επιβεβαιωθεί πειραματικά από άλλους, ακολουθώντας την αυστηρή επιστημονική μέθοδο.

Μπορεί η θεωρία του Backster να μην κατάφερε να αποδειχτεί και να εδραιωθεί, αλλά πέτυχε κάτι πολύ σημαντικό: ενέπνευσε ένα μικρό μέρος της επιστημονικής κοινότητας, να αλλάξει οπτική απέναντι στα φυτά και να αρχίσει να τα μελετά βαθύτερα. Ήδη από τη δεκαετία του 1980 τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών έκαναν την εμφάνιση τους και ήταν εκπληκτικά.

Τα φυτά είναι μια διαφορετική μορφή ζωής από τα θηλαστικά και ειδικότερα τον άνθρωπο, και εξ αρχής ήταν λάθος να προσπαθούμε να ορίσουμε την επικοινωνία μεταξύ τους με έναν ανθρωποκεντρικό τρόπο που περιελάμβανε ανθρώπινα συναισθήματα και αντιδράσεις. Ουσιαστικά, η απάντηση ήταν πάντα μπροστά μας και δεν είναι άλλη από… τα αρώματα!

Τα φυτά φαίνεται να μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με τρόπο χημικό, απελευθερώνοντας ουσίες που μπορούν να συλλάβουν τα διπλανά φυτά και να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα που μεταφέρουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι φυτά που έχουν δεχτεί επίθεση από έντομα ή άλλα ζιζάνια, εκκρίνουν πτητικές ουσίες που περιέχουν το μήνυμα της επίθεσης. Κοντινά φυτά που συλλαμβάνουν μόρια αυτών των ουσιών, αποκρυπτογραφούν το μήνυμα και οργανώνουν την άμυνα τους, συνθέτοντας πχ, εντομοαπωθητικές ουσίες ή ουσίες που προκαλούν πεπτικά προβλήματα στα φυτοφάγα έντομα.

Τα σήματα αυτά φαίνεται να είναι μια παγκόσμια γλώσσα, ανεξάρτητα από το είδος του φυτού. Όλα τα γειτονικά φυτά ανεξαρτήτως είδους, μπορούν να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα. Το πιο παράδοξο εύρημα όμως είναι ότι τα φυτά μπορούν να επικοινωνήσουν και με τα έντομα με τον ίδιο τρόπο. Έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, ότι κάποιο φυτό που δέχεται επίθεση από κάμπιες μπορεί να εκπέμψει σήματα τα οποία προσελκύουν σφήκες, που σκοτώνουν τις κάμπιες για να γεννήσουν στο σώμα τους τα αυγά τους.

Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι τα φυτά, τα φυτοφάγα έντομα και τα έντομα που τρέφονται από αυτά ζουν σε έναν κόσμο που μόλις και μετά βίας μπορεί να φανταστεί κανείς, αρωματισμένο από σύννεφα χημικών ουσιών πλούσιων σε πληροφορίες. Τα μυρμήγκια, τα μικρόβια, οι σκώροι, ακόμα και οι χελώνες ανιχνεύουν και αντιδρούν σε αυτές τις εκρήξεις πληροφορίας. Και ακόμα οι έρευνες αυτές είναι σχεδόν σε βρεφικό στάδιο. Ποιος ξέρει τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Μπορεί οι θεωρίες του Μπόζε και του Μπάκστερ να αποδειχθούν αληθινές κάποτε, μέσω μιας άλλης, πολύ διαφορετικής διαδρομής. Έτσι και αλλιώς και εμείς μετέχουμε σε αυτού του είδους την επικοινωνία. Η όσφρηση και η γεύση μας συλλαμβάνουν ακριβώς τέτοιου είδους χημικά σήματα που περιέχονται σε πτητικές χημικές ουσίες.